ការមាន IQ ខ្ពស់ (Intelligence Quotient) ជាធម្មតាបង្ហាញពីសមត្ថភាពនៃការយល់ដឹងដ៏រឹងមាំ ដូចជាការដោះស្រាយបញ្ហា ការវែកញែកសមហេតុផល សមត្ថភាពក្នុងការរៀនឆាប់ចេះ និងការឆាប់ចាប់បានយ៉ាងរហ័ស។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វាជារឿងសំខាន់ដែលត្រូវយល់ថា IQ គឺគ្រាន់តែជារង្វាស់នៃភាពវៃឆ្លាតមួយប៉ុណ្ណោះ ហើយវាមិនចាប់យកទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗផ្សេងទៀតដូចជា ភាពវៃឆ្លាតខាងអារម្មណ៍ ការច្នៃប្រឌិត និងជំនាញជាក់ស្តែងនោះទេ។
១) លក្ខណៈបុគ្គលដែលមាន IQ ខ្ពស់
- ការរៀនរហ័ស៖ បុគ្គលដែលមាន IQ ខ្ពស់ តែងតែចាប់យកគំនិត និងព័ត៌មានថ្មីៗបានយ៉ាងងាយ និងឆាប់រហ័ស។
- ជំនាញដោះស្រាយបញ្ហា ៖ ពួកគេមានទំនោរល្អក្នុងការវិភាគស្ថានភាព និងបង្កើតដំណោះស្រាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
- ការចងចាំខ្លាំង ៖ មនុស្សដែលមាន IQ ខ្ពស់ជារឿយៗត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងការចងចាំដ៏ល្អ ទាំងរយៈពេលខ្លី និងរយៈពេលវែង។
- ចង់ដឹងចង់ឃើញ ៖ ពួកគេតែងតែចង់ដឹងចង់ឃើញ និងចង់ឈ្វេងយល់ពីគំនិតថ្មីៗ ដែលនាំឱ្យពួកគេស្វែងរកចំណេះដឹង និងបញ្ហាប្រឈមនានា។
- ការគិតបែបឡូជីខល៖ បុគ្គលដែលមាន IQ ខ្ពស់ ជាធម្មតាពូកែខាងហេតុផលឡូជីខល ហើយល្អក្នុងការមើលឃើញគម្រូ និងទំនាក់ទំនងដែលអ្នកដទៃអាចនឹងខកខាន។
- ការសម្របខ្លួន ៖ ជារឿយៗពួកគេអាចសម្របខ្លួនបានយ៉ាងឆាប់រហ័សទៅនឹងស្ថានភាព ឬបញ្ហាប្រឈមថ្មីៗ ដោយសារពួកគេអាចដំណើរការព័ត៌មានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងការគិតរហ័សរបស់ពួកគេ។
- យកចិត្តទុកដាក់ចំពោះព័ត៌មានលម្អិត ៖ ពួកគេអាចកត់សម្គាល់ព័ត៌មានលម្អិតដែលអ្នកដទៃមើលរំលង ដែលអាចជាចំណុចខ្លាំងមួយក្នុងវិស័យដែលទាមទារភាពជាក់លាក់។
- ការគិតប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត ៖ បុគ្គលដែលមាន IQ ខ្ពស់អាចទទួលបានគំនិតច្នៃប្រឌិត ឬខុសពីធម្មតា ដោយសារតែសមត្ថភាពក្នុងការគិតដ៏ល្អិតល្អន់ និងប្លែកៗរបស់ពួកគេ។
២) ការយល់ខុសទូទៅអំពី IQ ខ្ពស់
- អ្នកមាន IQ ខ្ពស់មិនប្រាកដថាសុទ្ធតែជោគជ័យ៖ IQ ខ្ពស់មិនធានាជោគជ័យក្នុងជីវិតនោះទេ។ ភាពវៃឆ្លាតខាងអារម្មណ៍ ជំនាញសង្គម និងការតស៊ូតែងតែដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការសម្រេចបាននូវគោលដៅផ្ទាល់ខ្លួន និងវិជ្ជាជីវៈផ្សេងៗ។
- មិនមែនជារង្វាស់នៃប្រាជ្ញា ៖ ប្រាជ្ញាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងចំណេះដឹងដែលទទួលបានពីបទពិសោធន៍ និងសមត្ថភាពក្នុងការអនុវត្តន័ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងស្ថានភាពជីវិតពិត ដែលមិនចាំបាច់ភ្ជាប់ទៅនឹង IQ នោះឡើយ។
- ភាពវៃឆ្លាតចម្រុះ ៖ ទ្រឹស្ដីនៃការស៊ើបការណ៍ច្រើនរបស់ Howard Gardner បង្ហាញថា មានប្រភេទភាពវៃឆ្លាតផ្សេងៗគ្នា ដូចជាភាសា តន្ត្រី លំហ និងអន្តរបុគ្គល ដែលមិនត្រូវបានវាស់ដោយការធ្វើតេស្ត IQ បែបប្រពៃណី។
៣) អភិវឌ្ឍភាពវៃឆ្លាតលើសពី IQ
- ភាពវៃឆ្លាតខាងអារម្មណ៍ (EQ)៖ បណ្តុះការយល់ដឹងពីខ្លួនឯង ការយល់ចិត្ត និងជំនាញសង្គម ដើម្បីស្វែងរកអន្តរកម្មសង្គមប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
- ភាពវៃឆ្លាតខាងច្នៃប្រឌិត៖ ចូលរួមក្នុងសកម្មភាពដែលជម្រុញការច្នៃប្រឌិត ដូចជាសិល្បៈ ការសរសេរ ឬវគ្គបំផុសគំនិត។
- Practical Intelligence៖ ផ្តោតលើការដោះស្រាយបញ្ហាជាក់ស្តែង និងការសម្រេចចិត្តក្នុងស្ថានភាពប្រចាំថ្ងៃ។
- ការរៀនសូត្របន្ត៖ រក្សាការចង់ដឹងចង់ឃើញ និងចូលរួមក្នុងការរៀនសូត្រពេញមួយជីវិត។ អានសៀវភៅ រៀនវគ្គសិក្សា និងស្វែងរកបទពិសោធន៍ថ្មីៗ ដើម្បីពង្រីកចំណេះដឹង និងជំនាញរបស់អ្នក។
ការមាន IQ ខ្ពស់អាចជាទ្រព្យសម្បត្តិដ៏មានតម្លៃ ប៉ុន្តែវាចាំបាច់ណាស់ក្នុងការអភិវឌ្ឍជំនាញ និងគុណលក្ខណៈដែលមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីដឹកនាំជីវិតដែលសម្រេចបាន និងជោគជ័យ៕