គួរយល់ដឹង! តើកូនខ្មែរប៉ុន្មាននាក់ស្គាល់ពីការវិវឌ្ឍន៍នៃវិស័យសិល្បៈសំណង់ក្បឿនបុរាណខ្មែរ
ក្បឿងខ្មែរត្រូវបានគេដឹងថាមានជាយូរលង់ណាស់មកហើយ ដែលមានតាំងក្បឿនពីសំណង់ឈើ រហូតដល់ថ្ម និងតួប្រាសាទផងដែរ។ ដោយក្បឿងខ្មែរ ជាកេរមរតកមួយដូចគ្នាដែរនឹង ក្រណាត់សូត្រហូល ផាមួង ដែលសំគាល់ពីអត្តសញ្ញាណរបស់ជាតិខ្មែរ មានអាយុកាលច្រើនណាស់មកហើយ ជាទូទៅប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតែងប្រើប្រាស់ ក្បឿងសម្រាប់ក្រាល ដំបូលផ្ទះ ដំបូលកុដ ដំបូលវិហារជាដើម។
ជាទូទៅក្បឿងខ្មែរបុរាណ មានរាងជាស្រកានាគ គឺតំណាងអោយខ្មែរដែលជាពូជនាគ ដោយខ្មែរយើងមានពាក្យគន្លាស់មួយថា (ក្បឿងពាក់ក្រាល) ជាដំបូល យើងអាចគន្លាស់ពាក្យនេះមកវិញគឺ (ក្បាលពាក់គ្រឿង)។ ជាធម្មតាប្រជាជនសាមញ្ញមិនមានលទ្ធិភាពនឹងពាក់គ្រឿងម្កុដនោះទេ។ ក្បាលពាក់គ្រឿង គឺតំណាងម្ដុដស្ដេច បឋមក្សត្រ។ ទីណាមានដំបូលប្រកក្បឿងខ្មែរដែលជាក្បឿងស្រកានាគនោះ ទីនោះឯងដែលផ្ដល់សុខដល់អ្នកដែលជ្រកក្រោមម្លប់ដំបូលគ្រឿង ដែលបុព្វបុរសខ្មែរបានសាងស្នាដៃនឹងបន្សល់ទុកនូវតម្លៃវប្បធម៌ សម្បត្តិធម្មជាតិមិនអាចកាត់ថ្លៃបានសម្បត្តិកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។
តើលោកអ្នកយល់ពីសំណង់បុរាណខ្មែរបានប៉ុន្មានភាគរយដែរក្នុងនាមជាកូនខ្មែរ? តោះមកអានពីការកំណាយរកឃើញនៃការវិវត្តិក្បឿងខ្មែរទាំងអស់គ្នាខាងក្រោមនេះ ៖
ក្បឿងខ្មែរបូរាណ៚ (និង វិវត្តន៍សំណង់ខ្មែរពីឈើ ទៅ សំណង់ថ្ម ពីថ្មទៅ សំណង់ខន់គ្រីត ) តាមការកំណាយយើងបានរកឃើញឡកុលាភាជន៍បូរាណជាច្រើន យើងឃើញមានឡដីដុតនៅសម័យអង្គរឬមុនអង្គរ មានបីប្រភេទដែលខ្មែរបូរាណយើងធ្វើបាន៖
១/ ប្រភេទ ទែរ៉ាកុតតា Terracotta ប្រភេទដីដុតអត់មានពណ៌ ដូចក្បឿងយើងប្រើប្រាស់ទូទៅ ក្នុងនោះមានឥដ្ឋ ក្អម ឆ្នាំងជាដើម....
២/ ប្រភេទ អឺដដិនវែរ eartherware ប្រភេទដីដុតកំដៅខ្លាំងរឹងមាំ មានភាពរលោងលើផលិតផលដែរសំរេចបានដូចជាថូ ថ្លាង ក្អម ពួច ក្រឡ..... ក្បឿងប្រភេទប្រើប្រាស់សំរាប់សំណង់សំខាន់ៗ
៣/ ប្រភេទដីដុត stoneware ជាប្រភេទដីដុតរលោងហើយមានពណ៌ស្អាត រួមមានពាង ក្រឡ ថូថ្នាំបូរាណ ឆ្នាំង ......ជាក្បឿងដែលឃើងមានប្រើប្រាស់សំរាបដំបូលវាំង ឬ ប្រាសាទដែលសាងណងជាល្បាយ ឥដ្ឋផង ឈើផង ថ្មផង ដែលផលិតនៅភូមិក្រួសខេត្តបូរីរម្យប្រទេសថៃ ។ ប៉ុន្តែយើងមានវត្តមានដីដុតកុលាភាជន៍បែបចិនក្នុងសម័យអង្គរផងដែរ រួមទាំងប៉កសឺឡែនពីអឺរ៉ុមផងដែរ
៤/ កុលាភាជន៍បែបចិន chinese
៥/ កុលាភាជន៍ប៉កសឺឡែន Porcelains
តែក្បឿងបូរាណខ្មែរយើងដែលបានផលិតដើម្បីប្រក់លំនៅដ្ឋាន ដែលធ្វើអំពីឈើប្រក់ក្បឿង ដែលយើងសង្កេតឃើញសំណង់ឥដ្ឋជាគ្រឹះ ដែលសំណងលើទាំងមូលជាគ្រឿងឈើប្រក់ក្បឿង មានសំណង់ប្រាសាទដូចជាប្រាសាទព្រះគោ បាគង ប្រែរូប មេបុណ្យ បន្ទាយស្រី ប្រាសាទព្រះវិហារ វាំងភ្នំគូលែន...... ប្រើឈើប្រក់ក្បឿងផង ឥដ្ឋផង ថ្មផង ក្រួសបាយក្រៀមផង រហូតដល់រចនាបថឃ្លាំងជាងសំណងបូរាណសម័យនោះប្រើថ្មឆ្លាក់ជាទំរងក្បឿងនៅដំបូលនៃប្រាសាទវិមានអាកាស ប្រាសាទបាពួន ប្រាសាទអង្គរវត្ត បាយន្ត ហើយយើងឃើញក្បឿងសម័យបច្ចុប្បន្នខ្លះនៅរក្សាទំរង់ដើមនៅឡើយ ។
យើងអាចសរុបបានថា ពីក្បឿងសំណង់ឈើ មកជារូបចំលាក់អំពីសំណង់ឈើ និង ឆ្លាក់ជាទំរង់ក្បឿងលើសំណង់ថ្មអោយដូចសំណង់ឈើ ដែលសំណង់ទាំងនោះធ្វើអំពីថ្មសុទ្ធសាទ និងផលិតក្បឿងសម័យថ្មីដែលទំរង់ដូចជាក្បឿងបូរាណដែរ ដែលសំណង់ថ្មីនេះធ្វើអំពីខន់គ្រីតសម័យថ្មី ។
( Credit the pictures from Professor Tour guide in Professional edutainment guide លោកសាស្ត្រាចារ្យ វរណីយ៍ ពង្សាចលាករ ឬ Pr. Voranai Pongsachalakorn )
ប្រភព៖ Srisovannkubera Khmer/ ឯកសារយោង របស់បណ្ឌិតសូ សុគន្ធារី
ព័ត៌មានថ្មីៗ
