ប្រសិនបើអ្នកធ្វើតាមទស្សនៈហេតុ និងផល អ្នកត្រូវរៀនគ្រប់គ្រងការនិយាយរបស់អ្នក ហើយព្យាយាមចៀសវាងពាក្យដែលមិនចាំបាច់។ ព្រះសង្ឃច្រើនតែមានសង្ឃដីការថា “មាត់ជាទ្វារនៃទុក្ខ ជាប្រភពនៃគ្រោះ”។ សម្រាប់យើង សកម្មភាពដែលបង្កើតវាសនា ភាគច្រើនគឺចេញពីមាត់តាមរយៈការនិយាយប្រចាំថ្ងៃ។ រាល់ពាក្យដែលអ្នកនិយាយនាំមកនូវផលវិបាក និងបញ្ហាជាច្រើន ប្រសិនបើយើងនិយាយស្ដីមិនចេះគិត។ យ៉ាងណាមិញ ពាក្យទាំង ៦ នេះ បង្កើតកម្មផលធ្ងន់ និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សំណាងរបស់អ្នកខ្លាំង ដូច្នេះត្រូវកំណត់ពាក្យរបស់អ្នក និងរក្សាវាឱ្យតិចតាមតែអាចធ្វើទៅបាន។
១. ការវិភាគខុស និងត្រូវពីអ្នកដទៃ
ការពិតបង្ហាញថា មនុស្សដែលតែងតែវិនិច្ឆ័យពីអ្នកដទៃ គឺជាមនុស្សដែលមិនយល់សាច់ការណ៍ រីឯមនុស្សដែលមានចំណេះដឹងកម្រវិនិច្ឆ័យអ្នកដទៃណាស់។ ការវិនិច្ឆ័យសិទ្ធិ និងកំហុសរបស់អ្នកដទៃឥតឈប់ឈរ ហើយនិយាយអំពីចំណុចខ្វះខាតរបស់ពួកគេនៅពេលដែលយើងមិននៅក្បែរនោះ មិនត្រឹមតែកាត់បន្ថយពរជ័យរបស់យើងប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងធ្វើឱ្យខ្លួនយើងមានបញ្ហាថែមទៀតផង។ ការប្រើពរជ័យរបស់អ្នកដើម្បី "វិនិយោគ" ក្នុងការរិះគន់អ្នកដទៃ គឺមិនត្រឹមតែល្ងង់ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងបង្កើតការឈឺចាប់ មិនត្រឹមតែសម្រាប់ពួកគេប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងសម្រាប់ខ្លួនអ្នកផងដែរ។
២. ពាក្យដែលធ្វើឱ្យអ្នកដទៃឈឺចាប់
បើទោះជាអ្នកនិយាយត្រូវក៏ដោយ កុំធ្វើរឿងឆោតល្ងង់ ហើយជាពិសេសកុំយកកំហុសរបស់អ្នកដទៃធ្វើជាមូលដ្ឋានដើម្បីដាក់ទោសគេ។ ពាក្យគួរសមអាចកក់ក្តៅដូចខ្យល់រដូវរងា ចំណែកពាក្យអាក្រក់អាចប៉ះពាល់ដល់អ្នកផ្សេង។ ព្យាយាមចៀសវាងការនិយាយពាក្យអាក្រក់ ព្រោះពាក្យទាំងនោះមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យអ្នកដទៃខូចចិត្តទេ ថែមទាំងកាត់លាភ បំផ្លាញពរជ័យរបស់ខ្លួនអ្នកផងដែរ។
៣. ពាក្យមិនគោរពចំពោះឪពុកម្តាយ
ឪពុកម្តាយ គឺជាមនុស្សដែលបានគាំទ្រយើងច្រើនបំផុត ហើយពួកគាត់សមនឹងទទួលបានការដឹងគុណបំផុត។ ក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយឪពុកម្តាយរបស់យើង យើងត្រូវរក្សាពាក្យសម្ដីរបស់យើងឱ្យបានល្អ។ ចូរកំណត់ពាក្យមិនគោរព និងជេរប្រមាថដល់ឪពុកម្ដាយយើង ព្រោះរាល់ការឈឺចាប់ក្លាយជាការខូចខាតរបស់ខ្លួនយើង។
៤. ពាក្យត្អូញត្អែរ
ទម្លាប់នៃការត្អូញត្អែរ គឺជាអ្វីដែលយើងតែងតែធ្វើនៅពេលដែលយើងជួបការលំបាក។ ពេលខ្លះជីវិតមិនដើរតាមផ្លូវរបស់យើង វាអាចងាយស្រួលក្នុងការបន្ទោសអ្នកដទៃ ឬជោគវាសនារបស់យើង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការត្អូញត្អែរបែបនេះជារឿយៗមិននាំមកនូវដំណោះស្រាយទេ។ តាមពិតទៅ ពួកគេគ្រាន់តែបង្កើនភាពអវិជ្ជមាន និងធ្វើឱ្យស្ថានភាពណាមួយកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ។
ផ្ទុយទៅវិញ ជំនួសឱ្យការត្អូញត្អែរ យើងគួរតែខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ។ ប្រសិនបើអ្នកអាចផ្លាស់ប្តូរ ចាត់វិធានការ កុំស្ទាក់ស្ទើរ។ ការរៀនបោះបង់ និងទទួលយកការផ្លាស់ប្តូរអាចជាជម្រើសដ៏ឆ្លាតវៃជាងការត្អូញត្អែរ។
៥. និយាយពេលខឹង
នៅពេលដែលយើងខឹង យើងត្រូវកំណត់ការនិយាយរបស់យើង ហើយរក្សាភាពស្ងប់ស្ងាត់។ មនុស្សជាច្រើនពេលខឹងមិនអាចគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍របស់ខ្លួនបាន ហើយពាក្យដែលគេនិយាយច្រើនតែមានរឿងដែលបង្កើតកម្មផលអាក្រក់។ ពាក្យខឹងសម្បារទាំងនេះ មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យអ្នកដទៃខូចចិត្តប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏បង្កផលអវិជ្ជមានដល់ខ្លួនឯងដែរ។ តាមរយៈការគ្រប់គ្រង និងការប្រើប្រាស់ការនិយាយដោយដឹងខ្លួន យើងអាចការពារពរជ័យរបស់យើង និងរក្សាបរិយាកាសទំនាក់ទំនងវិជ្ជមាន។
៦. ពាក្យកុហកបោកប្រាស់
ការកុហកអាចចែកចេញជាពីរប្រភេទ គឺកុហកដោយចេតនាល្អ និងកុហកដោយចេតនាអាក្រក់។ មិនថាចេតនាល្អ ឬអាក្រក់ ការកុហកគួរតែមានកម្រិត។ នៅក្នុងព្រះសូត្រ «សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ សម្មាទិដ្ឋិ» ត្រូវបានបង្រៀនថា សច្ចៈ គឺជារបស់ល្អដំបូង ចំណែកការកុហក គឺជាអំពើអាក្រក់ដំបូង។
ការកុហកមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យមនុស្សបាត់បង់ទំនុកចិត្តប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវចិត្ត និងបង្កើតផលវិបាកដ៏ក្រៀមក្រំទៀតផង។ ការរក្សាសេចក្ដីពិតនៅក្នុងពាក្យរបស់យើងជួយយើងឱ្យរស់នៅក្នុងជីវិតដ៏ស្មោះត្រង់ និងគួរឱ្យទុកចិត្ត ការពារពរជ័យរបស់យើងផ្ទាល់៕