សមរភូមិទីក្រុងស្ដាឡីនក្រាដឬឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេស The Battle of Stalingrad គឺជាប្រតិបត្តិការកងទ័ពដ៏ធំបំផុតមួយរវាងកងទ័ពសហភាពសូវៀតជាមួយនិងកងទ័ពណាស៊ីអាល្លឺម៉ង់រួមជាមួយសម្ព័ន្ធរបស់ហ៊ីត្លែអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ វាអាចជាសមរភូមិមិនសូវល្បីប៉ុន្តែវាជាសមរភូមិប្រយុទ្ធបង្ហូរឈាមគ្នាដ៏ធំបំផុត យូរបំផុត និងសាហាវបំផុតក្នុងសង្គ្រាមសម័យទំនើប។
ចាប់ផ្ដើមពីខែសីហាឆ្នាំ១៩៤២ដល់ខែកុម្ភៈឆ្នាំ១៩៤៣ កងទ័ពទាំងពីរភាគីជាង២លាននាក់ប្រយុទ្ធគ្នា មនុស្សស្លាប់និងរបួសជិត២លាននាក់អំឡុងពេលប្រយុទ្ធរួមទាំងប្រជាជនស៊ីវិលរុស្សីជាងមួយសែននាក់ផ្សេងទៀត។ប៉ុន្តែសមរភូមិទីក្រុងស្ដាឡីនក្រាដ( ទីក្រុងឧស្សាហកម្មដ៏សំខាន់មួយរបស់សូវៀត)បានបង្វែរសង្គ្រាមលោកលើកទី២ឲ្យក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច ( Allied forces)ឈានទៅរកការឈ្នះសង្គ្រាម។
ការចាប់ផ្ដើមសមរភូមិទីក្រុងស្ដាឡីនក្រាដ៖
បន្ទាប់ពីបានកាន់កាប់ទឹកដីមួយផ្នែកធំនៃប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងបេឡារុស(ទឹកដីពេលបច្ចុប្បន្ន) នានិទាឃរដូវនាឆ្នាំ ១៩៤២ ដែលជាពេលវេលាពាក់កណ្តាលសង្រ្គាមលោកលើកទី ២ កងកម្លាំង Wehrmacht របស់អាល្លឺម៉ង់បានសម្រេចចិត្តបង្កើនការវាយលុកទៅលើភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសរុស្ស៊ីនៅរដូវក្តៅឆ្នាំនោះ។
ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រមុខរដ្ឋដ៏ឃោរឃៅ លោកយ៉ូសែបស្តាលីន ( Joseph Stalin) កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានវាយបកដោយជោគជ័យនិងទប់ស្កាត់ការវាយលុករបស់អាឡឺម៉ង់ដែលចូលមកជ្រៅលើផ្នែកខាងលិចនៃប្រទេសរុស្សី(សហភាពសូវៀត)ទៅហើយនោះ។ ស្ថានភាពនេះអាល្លឺម៉ង់បានកំណត់គោលដៅចុងក្រោយដណ្តើមយកទីក្រុងម៉ូស្គូនារដូវរងារឆ្នាំ ១៩៤១-៤២ ។ ទោះយ៉ាងណា! កងទ័ពក្រហមរបស់ស្តាលីនបានរងការបាត់បង់ទាហាននិងអាវុធជាច្រើន។
លោកស្តាលីននិងក្រុមមេទាហានជាច្រើននាក់របស់គាត់ដែលសុទ្ធតែជាឧត្តមសេនីយ៍ រួមទាំងមេដឹកនាំសហភាពសូវៀតនាពេលអនាគតលោក Nikita Khrushchev បានរំពឹងថាកងទ័ពអាល្លឺម៉ង់នឹងធ្វើការវាយប្រហារមកលើទីក្រុងមូស្គូក្នុងពេលណាមួយម្ដងទៀត។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយហ៊ីត្លែរនិង ក្រុមទាហាន Wehrmacht របស់គាត់មានគំនិតផ្សេងទៅវិញ។
អាល្លឺម៉ង់បានផ្តោតគោលដៅលើ Stalingrad ពីព្រោះទីក្រុងនេះបានបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលឧស្សាហកម្មមួយនៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ីដែលផលិតទំនិញនាំចេញសំខាន់ផ្សេងៗពិសេសអាវុធនិងកាំភ្លើងធំសម្រាប់បម្រើកងទ័ពរបស់សូវៀត។ ទន្លេវ៉ុលកាដែលហូរកាត់ទីក្រុងក៏ជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនដ៏សំខាន់តភ្ជាប់ផ្នែកខាងលិចនៃប្រទេសជាមួយតំបន់ភាគខាងកើតដ៏សែនឆ្ងាយ។
នៅទីបំផុត Adolf Hitler ពិតជាចង់ឲ្យកងកម្លាំង Wehrmachtរបស់គាត់លុកលុយទីក្រុងស្ដារលីនក្រាត ដោយលោកបានមើលឃើញថាទីក្រុងនេះមានតម្លៃសម្រាប់គោលបំណងឃោសនានយោបាយសម្រាប់ស្ដាលីនក្នុងដឹកនាំសហភាពសូវៀត។ សម្រាប់ហេតុផលស្រដៀងគ្នា! ខាងកងទ័ពរុស្សីក័ប្ដេជ្ញាដែរថាត្រូវតែការពារនិងវាយបកយកទីក្រុងនេះឲ្យបានវិញដែរ។
កងទ័ពអាល្លឺម៉ង់បានចាប់ផ្ដើមវាយលុកហើយប្រកាសថាបើកាន់កាប់ទីក្រុងនេះបាន មនុស្សប្រុសក្នុងទីក្រុងនេះនឹងត្រូវសម្លាប់ទាំងអស់ហើយហើយស្រីៗនឹងត្រូវជម្លៀសចេញដើម្បីបើកឆាកការប្រយុទ្ធដ៏សាហាវដ៏ខ្លាំងក្លាមួយ។ចំណែកខាងរុស្សីវិញ!ស្ដាលីនបានប្រកាសថាឲ្យប្រធានជនរុស្សីទាំងអស់ដែលមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ កាន់កាំភ្លើងដើម្បីការពារទីក្រុងឲ្យបាន។កងកម្លាំង Wehrmacht របស់ហ៊ីត្លែ៦កងពលបែងចែកជា៦ផ្លូវចាប់ផ្ដើមបើកការវាយប្រហារនៅថ្ងៃទី២៣ខែសីហាឆ្នាំ១៩៤២។
ឆាកប្រយុទ្ធបានចាប់ផ្ដើម៖
កងកម្លាំងរបស់សហភាពសូវៀតបានត្រឹមតែទប់មិនឲ្យកងកម្លាំងថ្មើជើង Wehrmacht របស់អាឡឺម៉ង់មិនឲ្យវាយសម្រុកលឿនពេកប៉ុណ្ណោះក្នុងកំឡុងពេលនៃការប៉ះទង្គិចគ្នាដ៏សាហាវនៅភាគខាងជើងនៃទីក្រុងStalingrad ។ កម្លាំងស្តាលីនបានបាត់បង់បុរសជាង ២០០,០០០ នាក់ប៉ុន្តែពួកគេបានរារាំងទាហានអាល្លឺម៉ង់ដោយជោគជ័យ។ ជាមួយនឹងការយល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់អំពីផែនការរបស់ហ៊ីត្លែរ ប្រជាជននិងទាហានរុស្ស៊ីមួយចំនួនបានដឹកជញ្ជូនស្បៀង និងគោរាប់ម៉ឺនក្បាលរួចទៅហើយចេញពីតំបន់ Stalingrad ។ ទោះយ៉ាងនេះក្ដី! ប្រជាជនជាង ៤០០.០០០ នាក់នៅក្នុងទីក្រុងមិនត្រូវបានជម្លៀសចេញទេ ដោយសារថ្នាក់ដឹកនាំរុស្ស៊ីជឿជាក់ថាវត្តមានរបស់ពួកគេនឹងជម្រុញកងទ័ពមានទឹកចិត្តប្រយុទ្ធដើម្បីការពារហើយកម្លាចកងទ័ពអាល្លឺម៉ង់ផង។
ក្នុងរយៈពេលតែប៉ុន្មានថ្ងៃនៃការប្រយុទ្ធនេះ កងទ័ពអាកាសអាល្លឺម៉ង់ Germany’s Luftwaffe បានបាញ់និងទម្លាក់គ្រាប់បែកពន្លិចកប៉ាល់ដឹកទំនិញរុស្សីអស់ជាច្រើនហើយទន្លេវ៉ុលការបានធ្លាក់ក្រោមដៃរបស់កងកម្លាំងហ៊ីត្លែ។ចាប់ពីចុងខែសីហារហូតដល់ជិតចប់សមរភូមិននេះកងទ័ពអាកាសអាល្លឺម៉ង់ បានទម្លាក់គ្រាប់បែកលើទីក្រុងស្តាលីនក្រាដជាច្រើនលើកច្រើនសារ។
ចំនួនអ្នកស្លាបនិងរបួសនៃប្រជាជនស៊ីវិលរុស្សីមិនបានដឹងច្បាស់នោះទេប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី!គេជឿថាមានប្រជាជនរាប់ម៉ឺននាក់បានស្លាប់ហើយជាង១០ម៉ឺននាក់ទៀតត្រូវចាប់ជាឈ្លើយសឹកនិងបង្ខំឲ្យធ្វើទាសករក្នុងជំរំអ្នកទោសនៅអាល្លឺម៉ង់។ អំឡុងខែកញ្ញា កងទ័ពអាកាសអាល្លឺម៉ង់ Luftwaffe រាប់ពាន់គ្រឿងបានគ្រប់គ្រង់ដែនអាកាសនៃទីក្រុងស្ដាលីទាំងមូល ហើយប្រជាជនរុស្សីក្នុងទីក្រុងបានបានត្រឹមបង្ហាញការអស់សង្ឃឹមនិងជម្លៀសទៅកន្លែងផ្សេងៗគ្នា។
កម្មករដែលមិនចូលសមរភូមិបានបង្វែរទៅកន្លែងផលិតអាវុធដើម្បីយកមកប្រយុទ្ធហើយពួកគេភាគច្រើនចូលសមរភូមិដោយគ្មានអាវុធផ្ទាល់ខ្លួន ហើយស្រ្តីត្រូវទៅជីកឡេណដ្ឋាននៅជួរខាងមុខ។ អញ្ចឹងក៏ដោយ!រុស្សីបន្តការប្រយុទ្ធថ្វីបើបាត់បង់កម្លាំងច្រើនយ៉ាងសម្បើម។ចុងឆ្នាំ១០៤២ទីក្រុងស្ដាលីនទាំងមូឡក្លាយជាទីក្រុងស្ទើតែវាលរាប ហើយអគារជាច្រើនត្រូវខ្ទេចដោយការទម្លាក់គ្រាប់បែក។
ជំហរមិនរាថយរបស់រុស្សី
ទោះបីជាទទួលការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរនិងបាត់បង់កម្លាំងអស់ច្រើនដោយសារកងទ័ពអាកាសអាល្លឺម៉ង់ Luftwaffe ស្ដាលីនបានបញ្ជាកុំឲ្យកងទ័ពរបស់គាត់ដកថយ។ បញ្ជាលេខ២២៧ដ៏ល្បីល្បាញមួយរបស់ស្ដាលីនមានន័យថា “Not a step back!” ជំហរមិនរាថយហើយអ្នកដែលចុះចាញ់និងដកថយត្រូវប្រហារជីវិត។ ក្នុងក្រុងទាំងមូលកងទ័ពរុស្សីនៅសល់មិនដល់២ម៉ឺននាក់ផងខណៈដែលរថក្រោះក៏នៅសល់មិនដល់១០០គ្រឿងទៅទៀត។
ទីបំផុត! មេបញ្ជាការរបស់ទាហាសូវៀតជាច្រើននាក់បាននាំទ័ពជំនួយមកជួយក្នុងទីក្រុងហើយព័ទ្ធជុំវិញតំបន់ក្ដៅ។ ឆាកប្រយុទ្ធដ៏ស៊ីសាច់ហុតឈាមនៅតាមផ្លូវជាច្រើនក្នុងទីក្រុងស្ដាលីនក្រាដខណៈទាហានទាំងសងខាងបានប្រើទាហានលបបាញ់ជាច្រើននាក់ពីលើដំបូលអគារក្នុងទីក្រុង។
Operation Uranus គឺជាឈ្មោះប្រតិបត្តិការមួយដែលបង្កើតឡើងដោយមេបញ្ជាការរុស្សី២រូបគឺឧត្តមសេនីយ៍ Georgy Zhukov និង Aleksandr Vasilevsky ដោយបានរៀបចំកងទ័ពព័ទ្ធពីលើភ្នំនៅភាគខាងជើងនិងភាគខាងលិចទីក្រុង។ទោះបីជាប្រតិបត្តិការនេះបាត់បង់កងទ័ពច្រើនរុស្សីការពារបានភាគខាងលិចទីក្រុងនៅខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ១៩៤២ហើយកងទ័ពអាល្លឺម៉ង់ជិត៣០ម៉ឺនាក់រួមជាមួយសម្ព័ន្ធណាស៊ីនៃកងពលទី៦ត្រូវចាប់បាន។ ជោគជ័យត្រង់នេះត្រូវបានគេយកមកផលិតជាខ្សែភាពយន្តបែបឃោសនាក្រោយសង្គ្រាមមួយដែលមានចំណងជើងថាThe Battle of Stalingrad។
រុស្សីបានបិទផ្លូវផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងនិងសព្វាវុធពីផ្នែកខាងលិចហើយទាហានអាល្លឺម៉ង់ក្នុងទីក្រុងបានចាប់ផ្ដើមខ្វះខាតស្បៀងនិងអត់ឃ្លានបន្តិចម្ដងៗ។ពេលនោះក៏ចំពេលដែលរដូវត្រជាក់ក្នុងប្រទេសរុស្សីបានមកដល់ហើយទាហានរុស្សីបានចាប់បានចំណុចខ្សោយទាំងនេះខណៈទាហានអាល្លឺម៉ង់មិនអាចទប់ទល់នឹងភាពត្រជាក់បូករួមជាមួយនឹងកង្វះខាតស្បៀងទៀត។
កលល្បិចបែបត្រជាក់របស់រុស្សី
ខណៈដែលរដូវត្រជាក់ដ៏ឃោឃៅក្នុងប្រទេសរុស្សីបានចាប់ផ្ដើម មេបញ្ជាការសូវៀតបានដឹងថាទាហានអាល្លឺម៉ង់មិនអាចប្រយុទ្ធបានល្អក្នុងលក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុត្រជាក់ហើយពេលនេះដល់ពេលរុស្សីធ្វើស៊ីអាល្លឺម៉ង់ម្ដងហើយ។ទាហានរុស្សីរាប់ពាន់នាក់បានចាប់ផ្ដើមបោះទីតាំងរបស់ខ្លួននៅជុំវិញទីក្រុងស្ដាលីនក្រាត កាត់ផ្ដាច់ជំនួយ ស្បៀង និងអាវុធរបស់អាល្លឺម៉ង់ហើយរុស្សីបានបើកឃោសនស័ព្ទលឺៗរំខានបំបាក់ស្មារតីទាហានអាល្លឺម៉ង់។ ចំណុចនេះមេបញ្ជាការកងទ័ពអាល្លឺម៉ង់បានបោះបង់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងឡាយដើម្បីបន្ធូបន្ថយកន្លាំងរបស់ខ្លួនដែលជាប់ក្នុងទីក្រុងស្ដាលីនក្រាដ។ អញ្ចឹងក៏ដោយ! ហ៊ីត្លែរបដិសេធចុះចាញ់ទោះបីជាទាហានរបស់ខ្លួនចាប់ផ្ដើមអត់ឃ្លានបន្តិចម្ដងៗខណៈដែលអាវុធចាប់ផ្ដើមអស់គ្រាប់។
សមរភូមិទីក្រុងស្ដាឡីនក្រាដត្រូវបញ្ជប់៖
ក្នុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ១៩៤៣កងកម្លាំងរុស្សីបានកាន់កាប់ទីក្រុងស្ដាលីនក្រាដហើយចាប់ខ្លួនទាហានអាល្លឺម៉ង់ជិត១ម៉ឺននាក់ថ្មីបើផ្នែកខ្លះនៃទីក្រុងទាហានអាល្លឺម៉ង់មួយចំនួននៅតែស៊ូប្រយុទ្ធដល់ដើមខែមីនា។ទាហានអាល្លឺម៉ង់ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនភាគច្រើនបញ្ជូនទៅជំរំអ្នកទោសក្នុងប្រទេសរុស្សីហើយអ្នកទាំងនោះភាគច្រើនបានស្លាប់ដោយសារអត់ឃ្លាននិងជំងឺឆ្លង។
ការបាត់បង់នៅស្តាលីនក្រាដគឺជាការបរាជ័យដំបូងនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី២ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាសាធារណៈដោយហ៊ីត្លែរ។ ស្ថានភាពនេះបានធ្វើឲ្យវាកងកម្លាំងហ៊ីត្លែរនិងសម្ប័ន្ធមិត្តណាស៊ីចាប់ផ្ដើមដកថយការពារបន្តិចម្ដង ហើយដកថយមកការពារនេះបានបង្កើនទំនុកចិត្តឲ្យរុស្ស៊ីបន្តធ្វើសង្គ្រាមនៅក្នុងសមរភូមិភាគខាងកើត( Eastern Front )ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ។
នៅទីបញ្ចប់អ្នកប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនជឿថាសមរភូមិនៅស្តាលីនក្រាដបានកត់សម្គាល់នូវរបត់សំខាន់មួយនៅក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ វាគឺជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃការឈានទៅរកជ័យជំនះសម្រាប់កងកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច(Allie Forces )ដែលមានសូវៀត អង់គ្លេស បារាំង និងសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥។
ប្រភព៖ history.com
រក្សាសិទ្ធ៖ ក្នុងស្រុក