ជារឿយៗយើងតែងតែធ្លាប់ឮហើយថា ការធ្វើស្រា ឬធ្វើនំខ្មែរមួយចំនួនត្រូវការដាក់មេដំបែលាយជាមួយដើម្បីឱ្យស្រា ឬនំឡើងមេ តែយើងប្រហែលមិនដែលបានដឹងទេថាតើមេដំបែជាអ្វី ធ្វើមកពីណា និងធ្វើយ៉ាងម៉េចខ្លះ?
ថ្ងៃនេះ « ក្នុងស្រុក» សូមធ្វើការចែករំលែកពីវិធីការធ្វើមេដំបែតាមវិធីធម្មជាតិបុរាណខ្មែរ ដែលដកស្រង់ចេញពី មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ វិទ្យាសាស្ត្រ ដែលមានខ្លឹមសារទាំងស្រុងដូចខាងក្រោមនេះ ៖
«ដំបែ» នៅទីនេះ គឺជាមេដែលគេយកទៅបិតស្រាស។ ដំបែនេះជាគ្រឿងសំខាន់បំផុត ខ្វះមិនបានសម្រាប់ការបិតស្រាសតាមបែបប្រពៃណីខ្មែរ ពិសេសគុណភាពរបស់ស្រាដែលបិតចេញមក គឺទាក់ទងផ្ទាល់ទៅនឹងដំបែនេះឯង។
ជាការគួរឲ្យសោកស្តាយ សព្វថ្ងៃនេះប្រពៃណីធ្វើដំបែស្រាពីធម្មជាតិ ដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយក្នុងសង្គមខ្មែរ ត្រូវគេបោះបង់ចោលស្ទើរនៅគ្រប់ទីកន្លែង ហើយនាំគ្នាងាកមកប្រើដំបែបរទេសមានលក់នៅតាមទីផ្សារនានា ដែលដំបែខ្លះមានសារជាតិគីមីបង្កជាផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរទៅលើសុខភាពមនុស្ស។
នរវិទូ លោក អាំង ជូលាន បានមានប្រសាសន៍ថា ស្រាសក៏ជាផ្នែកមួយនៃវប្បធម៌ប្រពៃណីខ្មែរដែលគួរតែនាំគ្នាលើកតម្លៃដោយស្រាវជ្រាវ ពិសោធ ធ្វើឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ឲ្យដូចជាស្រា Saké របស់ជប៉ុន ដែលពីមុនមកមានតែបិតនៅតាមគ្រួសារ ក្រោយមកគេធ្វើឲ្យឡើងដល់កម្រិតឧស្សាហកម្មធំ។
រូបភាពខាងក្រោមនេះ គឺគ្រួសារមួយនៅខេត្តសៀមរាប ដែលនៅតែបន្តប្រពៃណីធ្វើដំបែតាមបែបធម្មជាតិសុទ្ធសាធ ដោយត្រូវចេញទៅព្រៃរករុក្ខជាតិថ្នាំ (ថ្នាំព្រៃ) យកមកលាយជាមួយរុក្ខជាតិស្រុក (ថ្នាំស្រុក) រួចធ្វើឲ្យចេញទៅជាដុំដំបែសម្រាប់ធ្វើជាមេស្រាស។
សូមបញ្ជាក់ជូនថា មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ វិទ្យាសាស្រ្ត កំពុងផលិតជាឯកសារកុនស្តីពី «ដំបែស្រា» នៅទីតាំងខាងលើ សម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយជូនទស្សនានាពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។
------------------------------
©មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ វិទ្យាសាស្រ្ត
នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ»។
សូមទស្សនារូបភាពខាងក្រោមនេះ នៃដំណាក់កាលការធ្វើមេដំបែ៖